Na stvaranju muzeja u jednoj od najstarijih eparhija SPC, a kog je juče otvorio patrijarh Porfirije, radilo se od 2018. do 2020. godine, uz višekratnu finansijsku pomoć Ministarstva kulture i informisanja. Reč je o malom prostoru u kompleksu dvorišta Saborne crkve u Nišu, u Svetosavskom domu.

Na taj način obnovljen je rad Muzeja crkvenih starina, koji je postojao od 1960. do 1982. godine.

"U svakom ovom predmetu, od krsta, panagije, jevanđelja, mitre, odežde postoji pečat vere i to vere u Hrista, ali postoji i pečat dara koji nosi u sebi onaj koji je to stvarao, a dar je nešto što dobijamo od Boga", rekao je patrijarh otvarajući muzej. 

Ovde su izloženi predmeti velikog duhovnog značaja, koji u modernijoj istoriji Eparhije niške nisu bili dostupni za javnost.

Hod kroz muzej je prolazak kroz vekove istorije nekadašnje mitropolije, sada Episkopije niške, a među artefaktima se izdvaja kolekcija starih i retkih knjiga. Najstarija datira iz 1592. godine i vremena imperatora Petra Velikog, a reč je o bogoslužbenoj knjizi "Opšti Minej za maj". U muzejskom prostoru su izloženi pokloni ruskog cara Nikolaja Drugog Aleksandroviča Romanova iz 1913. godine, povodom 1.600. godišnjice proslave Milanskog edikta, i jevanđelje koje je ruski car Nikolaj Prvi Romanov poklonio manastiru Svetog Romana 1847. godine. Osim toga, i lični predmeti preminulih niških mitropolita i episkopa.

Muzej čuva i "Portret svetitelja" iz 1880, jednog od najplodnijih srpskih slikara epohe romantizma Stevana Todorovića. 

Bogat muzejski fond upotpunjuju dela Đorđa Krstića, koji je među najpoznatijim slikarima realistima. To su "Portret kralja Milana (Obrenovića) iz Ćurlinske crkve", nastao 1902. godine, i "Predstava smrti kneza Lazara" iz 1885. godine.Između ostalog, tu je i kivot u kome su čuvane mošti Svetog Georgija, iz prokupačkog hrama Svetog Prokopija. Retke ikone, stare fotografije i različita arhivska građa izuzetnog značaja čekaju istraživače u sferi teologije, istorije, kulture i arhivistike. (kraj) dep